Diagnostyka

Badanie fizykalne jest badaniem lekarskim przeprowadzanym w czasie wizyty w gabinecie. Urolog wykona badanie palpacyjne, m.in. brzucha czy dolnej części pleców, w poszukiwaniu miejsc, które bolą, tzw. punkty spustowe (triggerpoints). Dokona również badania zewnętrznych narządów płciowych: u mężczyzn badanie jąder i per rectum (ocena palpacyjna gruczołu krokowego), u kobiet badanie palpacyjne dna miednicy per vaginam (przez pochwę) i per rectum (przez odbyt). Badanie per vaginam u urologa nie różni się istotnie od tego przeprowadzanego w gabinecie ginekologicznym. Wykonuje się je na fotelu ginekologicznym, najczęściej z pomocą wziernika. Ocenia się statykę narządu płciowego, stan błony śluzowej pochwy. Lekarz sprawdzi funkcje mięśni dna miednicy (napięcie podstawowe, siłę, wytrzymałość, zdolność szybkich reakcji), będzie miał również możliwość zlokalizowania punktów spustowych. Badanie per rectum zazwyczaj odbywa się w pozycji leżącej z nogami zgiętymi w stawach biodrowym i kolanowym i pośladkami ułożonymi na brzegu kozetki. Urolog, używając rękawiczek jednorazowych i wazeliny, dokona palcem oceny dna miednicy u kobiet oraz gruczołu krokowego u mężczyzn. Badania nie należy się wstydzić, jest to nieinwazyjna metoda pozyskania informacji, które pozwolą na prawidłowe ustalenie dalszej diagnostyki lub leczenia.

Ogólne badanie moczu jest podstawowym badaniem laboratoryjnym, pozwalającym na wykrycie wielu chorób. Poddane ocenie zostają cechy fizyczne i biochemiczne moczu, a także sprawdzana jest obecność m.in. krwinek czerwonych, kryształków, bakterii, komórek grzybów lub pasożytów czy też ciał ketonowych. W diagnostyce śródmiąższowego zapalenia pęcherza moczowego/zespołu bolesnego pęcherza badanie pozwala wykluczyć infekcje. Do badania należy się przygotować: na 24h przed oddaniem moczu należy, w zależności od zalecenia lekarza, odstawić bądź normalnie przyjmować dotychczasowe leki, unikać żucia gumy, picia alkoholu, większej ilości herbaty i kawy, nie należy spożywać buraków, marchwi, rabarbaru, porzeczek i jagód, które mogą zabarwić mocz. Należy unikać wzmożonego wysiłku fizycznego. Kobiety powinny poinformować lekarza o fazie cyklu, w którym wykonały badanie. Mocz powinien być oddany do wyjałowionego pojemnika (dostępne w każdej aptece i laboratoriach). Przed oddaniem moczu należy umyć ręce oraz okolice intymne. Do badania powinien być używany jedynie pierwszy poranny mocz ze środkowego strumienia (pierwszy oddawany jest do toalety, następnie pojemnik umiejscawiamy tak, by nie dotykał okolic intymnych). Najlepiej, aby próbka została dostarczona do laboratorium w ciągu godziny od pobrania, jeżeli nie jest to możliwe, należy ją przechowywać w chłodnym miejscu (np. lodówka) bez dostępu do światła.

Cystoskopia jest badaniem pozwalającym na wzrokową ocenę błony śluzowej wyściełającej pęcherz moczowy. Cystoskopia, jeśli jest wykonywana cystoskopem giętkim, jest w zasadzie bezbolesna. Zastosowanie cystoskopu giętkiego daje większe możliwości diagnostyczne, pozwala też na podanie do pęcherza leku (np. toksyny botulinowej). Pacjent podczas badania siedzi na specjalnym fotelu ze zgiętymi nogami i stopami opartymi na podpórce. Lekarz wykonujący badanie, wprowadza do cewki moczowej, a następnie do pęcherza, cystoskop. Cystoskop to rodzaj wziernika, przypominającego metalową rurkę, zaopatrzony w światłoczuły układ optyczny, umożliwiający lekarzowi wzrokową ocenę stanu pęcherza moczowego. Cystoskopia cystoskopem sztywnym często wymaga znieczulenia ogólnego. Znieczulenie takie nie jest konieczne przy cystoskopii giętkiej, wykonywanej cystoskopem giętkim, który umożliwia dokładniejsze obejrzenie całego pęcherza.

Przed badaniem cystoskop smarowany jest żelem znieczulającym. Po badaniu mogą wystąpić objawy, które powinny samoistnie ustąpić w ciągu kilku dni. Są to głównie pieczenie i dyskomfort przy oddawaniu moczu, czy też zwiększone parcie na pęcherz.Po zabiegu cystoskopii można zastosować profilaktykę antybiotykową infekcji.

Posiew moczu, czyli badanie bakteriologiczne moczu, zalecane jest w przypadku, w którym badanie ogólne moczu wykazało nieprawidłowości, a także kiedy występują niepokojące objawy, jak częstomocz, parcie na pęcherz, ból, krwiomocz. Wykonywany jest w celu określenia ilości i rodzaju drobnoustrojów (bakterie i drożdżaki) w moczu, a także określenia wrażliwości na antybiotyki. Informacje te pomogą w doborze właściwego leczenia. Mocz do posiewu oddajemy w specjalnym wyjałowionym pojemniku (dostępne w każdej aptece i laboratoriach) z tzw. środkowego strumienia, z pierwszej porannej mikcji. Próbka powinna być dostarczona jak najszybciej do laboratorium. Przechowywana w nieodpowiedni sposób, może doprowadzić do namnożenia się bakterii. Przy nawrotowych infekcjach układu moczowego leczenie bez poznania, jakie bakterie je wywołują, jest błędem.

Spotkanie z lekarzem to pierwszy krok do postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia. Z problemami układu moczowego należy zgłosić się do urologa (konieczne jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu). Kobiety często decydują się również na opisanie swoich dolegliwości ginekologowi. Podczas wizyty warto pamiętać, że jest to wizyta u lekarza i nie należy wstydzić się żadnych objawów, każda informacja może pomóc we właściwym zdiagnozowaniu problemu. Warto spisać wszystkie objawy na kartce, żeby niczego nie pominąć. Należy przekazać informację o częstotliwości występowania objawów, czy zdarzały się już wcześniej, czy były wcześniej leczone, jakie leki są przyjmowane lub niedawno zakończono ich przyjmowanie (nie zapominajmy również o suplementach i ziołach). Przed wizytą zalecane jest również prowadzenie dziennika mikcji, gdzie przez 3 dni (najlepiej 2 dni pracujące i jeden wolny) opisujemy porę i ilość przyjmowanych płynów oraz porę i ilość oddawanego moczu, wraz z opisem wszystkich dolegliwości mu towarzyszących. Należy wziąć ze sobą wszystkie aktualnie posiadane badania (krew, badanie moczu, USG). Przed wizytą należy zadbać o higienę.